BOLESŁAW PAULANIS – organista z 30 letnim stażem w parafii  Raciąż. Urodził się 13 października 1887 roku w Krzywej Królewskiej na Litwie. Rodzice: ojciec  Jerzy Paulanis był kupcem, handlował zbożem, matka Marcela z domu Stankiewicz zajmowała się domem i wychowaniem syna. Młode lata spędził w Kalwarii na Litwie, gdzie zamieszkali rodzice. W młodości wykazywał wrażliwość i zainteresowania muzyczne. Po ukończeniu gimnazjum studiuje kilka lat w konserwatorium w Warszawie, oraz pracuje dorywczo. Kiedy podjął decyzje żeby na stałe osiąść w Polsce, za namową urzędnika dokonał małej korekty nazwiska  z Paulonis na Paulanis. W czasie studiów żeni się z Emilią Budzejką.  W 1913 roku sprowadzają się do Warszawy z żoną  dwuletnią córką  Ireną i matką Marcelą. Żona Bolesława Emilia początkowo pracuje jako nauczycielka na kursach dla dziewcząt, jednak pogarszający się  stan zdrowia Emili nie pozwala dalej pracować.  Bolesław  przerywa studia i zostaje organistą w kościele przy ulicy Moniuszki w Warszawie. W Markach proboszczem był brat Emilii ks. Kanonik Dominik Budzejko i tam przenosi się rodzina Paulanisów. Emilia w 1920 roku z córką i matką Bolesława wyjeżdżają do Mariampola na Litwie. W następnym roku Bolesław wraz z rodziną zamieszkuje w Koziczynku (13 km od Ciechanowa) i podejmuję pracę organisty. Pomimo troskliwej opieki Emilia Paulanis zmarła w sylwestrowy wieczór 1928 roku. W lipcu 1929 roku Bolesław Paulanis z córką Ireną i matką sprowadza się do Raciąża i został organistą w kościele parafialnym. W czerwcu 1931 roku wziął ślub z raciążanką Anielą Wiśniewską. Z tego małżeństwa urodzili się: Adam (żył parę godzin), Klara, Benedykt i Maria Emilia.

W czasie swojej pracy założył chór kościelny czterogłosowy, oraz chór męski, który brał udział w uroczystościach państwowych – 3 maja, 11 Listopada.

Na działce należącej do żony Bolesława nad rzeką, gdzie obecnie stoi market „Dino”, organizował „wianki” w wigilię św. Jana, okolicznościowe imprezy a na prowizorycznej scenie odbywały się popisy chóru, przedstawienia młodzieży męskiej, żeńskiej i „Sokoła”. Reżyserem niektórych spektakli był organista Bolesław Paulanis. Członkami chóru była elita towarzyska parafii.

W sierpniu 1944 roku Bolesław Paulanis wraz z córką Ireną zostali aresztowani i wywiezieni na roboty na teren Litwy. Po wyzwoleniu tamtych terenów doznali wielu upokorzeń od żołnierzy rosyjskich. Po wyczerpującym  wielotygodniowym marszu,  w lutym 1945 roku dotarli do Raciąża. Z tęsknoty za synem i wnuczką zmarła nagle Marcela Paulanis, która wcześniej nie chorowała.

Od początku lat trzydziestych Bolesław wykształcił około 50 przyszłych muzyków. Większość chłopców  uczyło się gry na organach i śpiewu przez trzy lata, a potem jechali na egzaminy do Łomży lub Płocka. Część od razu podejmowała pracę w kościołach. Uczniów kontynuujących naukę polecał opiece znajomych muzyków.

Przyjacielem Bolesława Paulanisa był Stanisław Kazuro – kompozytor, rektor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie. Bolesław  był uczniem Antoniego Sygietyńskiego - pisarza, krytyka literackiego, znał dobrze jego syna Tadeusza Sygietyńskiego twórcę „Mazowsza”. Kiedy Tadeusz Sygietyński szukał dziewcząt i chłopców do zespołu, przyjechał do Bolesława do Raciąża.

Najzdolniejsi uczniowie osiągnęli wysokie szczeble kariery:

-  Henryk Wiśniewski (brat żony) był współtwórcą „Mazowsza”, młodsi bracia i ich dzieci są związani z muzyką.

-  Tadeusz Wodzyński był dyrektorem chóru centralnego Wojska Polskiego.

-  Roman Werliński był solistą opery łódzkiej i nauczycielem śpiewu operowego w Turcji i Niemczech.

-  Podobną działalność podejmowali: Antoni Kłosiewicz, Mieczysław Piechocki, Eugieniusz Bartnikowski.

Irena Paulanis namalowała  obraz św. Stanisława i portret  ks. Kanonika Franciszka Chełchowskiego, oraz haftowała ornaty dla kościoła w Raciążu.

Organista Bolesław Paulanis zmarł w niedzielę 29 listopada 1959 roku. W Raciążu  przeżył 30 lat i 4 miesiące.

W „Księdze wizyty kanoniczne” ks. proboszcz Alojzy Poszwa wpisał, „W ostatniej chwili został opatrzony sakramentami świętymi, odszedł do wieczności dobry katolik, prawy człowiek, szczerze i serdecznie oddany kościołowi, parafii i księżom proboszczom.

Następnym organistą był syn Bolesława Benedykt Jerzy Paulanis.

Składam podziękowanie Iwonie Karpińskiej za udostępnienie  pracy   „Dzieje parafii Raciąż w diecezji płockiej w latach 1945- 1999”.

Jan Chądzyński

                      23 czerwiec 1935 rok.

   Bolesław Paulanis z uczniami

6 maja 1956 rok.Chór kościelny podczas wizytacji

Eks. ks. biskupa Pawła Tadeusza Zakrzewskiego.

Wyjazd na poświęcenie pól i spotkanie z rolnikami w Witkowie

Organistówka

Wiktor Kosiński urodził się w Raciążu 16 października 1916 r. w rodzinie Stanisława i Marianny z domu Pawlak.
Po wybuchu wojny przedostał się do Wielkiej Brytanii i przyjęto go do Polskich Sił Powietrznych, w RAF otrzymał nr ewidencyjny 792587. Ukończył kurs strzelców samolotowych. Otrzymał przydział do 301 Dywizjonu Bombowego „Ziemi Pomorskiej”. Po rozformowaniu 7 kwietnia 1943 r. załogi dywizjonu zostały wcielone do 138 Dywizjonu Zadań Specjalnych RAF (138 Squadron). Na wyposażeniu dywizjonu były czterosilnikowe samoloty bombowe Halifax, z siedmioosobową załogą. Jedną z nich utworzyli: por. pil. Jan Krzehlik, por. pll. Jan Wróblewski, por. obs. Kazimierz Żankowski, sierż. mech. pokł. Władysław Kieruczeńko, sierż. strz.Wiktor Kosiński, plut. bomb. Mieczysław Pawlikowski, kpr. rtg. Roman Kozik. Trzej z nich, Wróblewski, Kieruczeńko i Kosiński, dołączyli do załogi, która odbyła już 15 lotów bojowych dwusilnikowym samolotem bombowym Welington w 300 Dywizjonie Bombowym i właśnie odeszło z niej trzech lotników. Mieczysław Pawlikowski to później popularny w Polsce aktor, znany głównie z roli Zagłoby w telewizyjnym serialu „Przygody Pana Michała” i filmie kinowym „Pan Wołodyjowski”. Swoje wojenne wspomnienia spisał w książce „Siedmiu z Halifaxa J”. O nowych kolegach zapisał: „W bardzo szybkim czasie skompletowaliśmy nową załogę. Doszedł do nas Władek – mechanik pokładowy, Witek – strzelec ogonowy i Wróbel – jako drugi pilot.” Witek, to Wiktor Kosiński. Świeże załogi przeszły szkolenie na nowym sprzęcie i rozpoczęły loty operacyjne. Głównymi zadaniami dywizjonu było dokonywanie zrzutów broni, zaopatrzenia i cichociemnych na placówki ruchu oporu w krajach okupowanych: Francji, Belgii, Holandii, Danii i Norwegii. Czekano z utęsknieniem na loty nad Polskę. Po kilku lotach załodze por. Krzehlika przypisano na stałe nowiutkiego Halifaxa o numerze fabrycznym JD312, z oznaczeniami kodowymi NF-J. (NF – to litery kodowe 138 Dywizjonu, trzecia litera inna dla każdego samolotu.) Częstym zwyczajem wśród załóg bombowych było nazwanie swojej maszyny imieniem kobiecym, zaczynającym się na literę identyfikacyjną samolotu. Wkrótce Halifaxa NF-J załoga nazwała „Janka”. 24 cztery misje wykonali bez większych problemów. W nocy z 16 na 17 sierpnia otrzymali zadanie dokonania zrzutu na placówkę w południowej Francji. Nad Kanałem samolot został ostrzelany przez niemieckie okręty. Załoga nie wykryła poważniejszych uszkodzeń i kontynuowała lot. Wkrótce jednak kilkanaście minut przed celem zaczął przegrzewać się jeden, a następnie trzy pozostałe silniki. Pierwszy nalot nad cel był nieudany, udało się dokonać zrzutu za drugim podejściem. Niestety okazało się, że podczas ostrzału ucierpiała też hydraulika, co uniemożliwiło zamknięcie drzwi komory bombowej oraz wciągnięcie klap, opuszczonych do maksimum podczas zrzutu przy minimalnej prędkości. Stawiało to ogromny opór aerodynamiczny, samolot tracił szybkość i opadał. Na powrót nie było szans, za mało czasu pozostało, aby cała załoga zdołała ratować się skokiem ze spadochronem. W ciemnościach pilotowi udało się dostrzec małą polanę i zadecydował o przymusowym lądowaniu ze schowanym podwoziem. Szczęśliwie nikt z załogi nie odniósł w rozbitym samolocie obrażeń. Gdy niszczyli przyrządy podkładowe i szykowali się do podpalenia samolotu niespodziewanie nadjechali samochodem partyzanci odbierający zrzut, którzy zauważyli wypadek. Lotnicy podzieleni na trzy grupy przez kilka dni ukrywali się w domostwach członków ruchu oporu, gdyż Niemcy przeszukiwali teren w promieniu kilkudziesięciu kilometrów. Potem zorganizowano transport w kierunku Hiszpanii. Jednym z wielu jego etapów był trzynastodniowa piesza przeprawa z przewodnikiem przez Pireneje. W Hiszpanii znaleźli się pod opieką konsulatu brytyjskiego i po przewiezieniu do Gibraltaru 29 października samolotem powrócili do Wielkiej Brytanii. Był to jedyny przypadek w Polskich Siłach Powietrznych, gdy cała załoga po uratowaniu się uniknęła niewoli i powróciła do Brytanii. St. sierż. Kosiński odznaczony był: Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego
Virtuti Militari, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, trzykrotnie Medalem Lotniczym. Po wojnie pozostał n emigracji. Zmarł w marcu 1998 r. w Lancaster (Wlk.
Brytania)

Lista Krzystka

Mieczysław Pawlikowski "Siedmiu z Halifaxa "J" 

Karta informacyjna

 Dokumenty Angielskiego Stanu Cywilnego przekazała Katarzyna Osmańska.

Małżeństwo zawarte: 06.04.1946 r. w kościele Świętej Trójcy , Poulton-le-Sands, Lancashire Wiktor Tadeusz Kosiński - (Full), R. A. F. 792587, kawaler, stacjonujący w Hucknall, Nottinghamshire Marry Stansfield - (Full),

 Urzędniczka państwowa, panna, 313 Marine Road, Morecambe

Ojciec pana młodego: Stanisław Kosiński, ogrodnik/sadownik

Ojciec panny młodej: Wellington Stansfield (zmarły), kupiec/sprzedawca w Marine Stores Świadkowie: William Cornthwaite; Elsie Lavinia Stansfield

Zawarcie związku na podstawie zezwolenia oraz za pozwoleniem odpowiedniego dowódcy Polskich Sił Powietrznych: A. E. Nock Rejestr: Małżeństw 1941-1950, strona 71, wpis 141 Źródło: rejestr oryginalny * fragmenty ujęte w nawias (Full) --> pełen/pełne, tu nie jestem pewna o co dokładnie chodzi w zapisie, być może o pełne brzmienie nazwiska i imienia Chrzest: 05.01.1947 r., w kościele Świętej Trójcy , Poulton-le-Sands, Lancashire Karolina Jadwiga Kosińska - dziecko Wiktora Kosińskiego i Mary Ochrzczona przez W. E. Walsh Rejestr chrztów 1916-1947, strona 195, wpis 1553 Źródło: rejestr oryginalny

Tłumaczenie z języka angielskiego - Anna Leszczyńska.

Jan Chądzyński